Doğalgaz fiyatları son bir yıl içerisinde neredeyse iki katına çıktı. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve enflasyon nedeniyle Türkiye’de ısınmak artık bir lüks oldu diyebiliriz. Pekala ısıtılamayan bir konutta yahut odada yaşamak bedenimize nasıl tesir ediyor? Bu sorunun karşılığını arıyoruz.
Öldürücü soğuk denince herkesin aklına sinemalarda görmeye alıştığımız sakalları ve kirpikleri buz tutmuş bir insan aklına geliyor.
Ancak işin gerçeği tam olarak o değil. Yani tabi o denli bir soğuk sahiden öldürücü sonuçlar doğuruyor lakin yalnızca 10C sıcaklığında bir odada yaşamakta sıhhate olumsuz tesirlerde bulunabiliyor.
BBC’den James Gallagher bunu gözlemlemek için soğuk evlerin vücudumuza etkilerini gözlemlemek için bir deneye katıldı. South Wales Üniversitesi’nden Prof. Damian Bailey, ‘Kulağa gayet dayanılır geliyor ama aslında bu gerçek bir fiziksel zorluk’ diyor.
Profesör Bailey, “Eğer insanlar maddi nedenlerle evlerini ısıtmayı bırakırlarsa, yaşayacakları sıcaklık 10 derece olacaktır” diyor.
Gallagher, katıldığı deneyde birinci olarak 21C sıcaklığında bir odaya giriyor. Sonrasında ise sıcaklık basamak etap 10C’ye gerileyecek. Deney sayesinde insan vücudunun bu sıcaklığa nasıl tepki vereceğini inceleyecekler.
Deney başlamadan önce Gallagher’ın bedenine birçok sensör takılıyor. Tüm değişimleri gözlemlemek için bu gerekli.
18C kırılma noktası ve beden bu sıcaklığı korumak için çalışıyor.
Gallagher, odanın ısısının 18C’nin altına düşmesiyle parmaklarının üşümeye ve beyazlamaya başladığını söylüyor. Vazokonstriksiyon olarak bilinen fizyolojik olay başlıyor yani ellerimdeki kan damarları, sıcak kanı kritik organlara saklayabilmek için kendini kapatılıyor.
Kadınlarda bu durum erkeklerden çok daha hızlı yaşanıyor. Portsmouth Üniversitesi’nden Tabip Clare Eglin, ‘Kadınlar soğuğu daha çok hissetme eğilimindedir, çünkü hormonlar (östrojen) ellerindeki ve ayaklarındaki kan damarlarının daralma olasılığını artırır. Ve bu bizi üşütür’ diyor.
Kaslarım ısı üretmek için titremeye başladığında sıcaklık 11.5C’ye inmişti.
10 dereceye ulaşıldığında havalandırma kapatılıyor ve Gallagher, bir rahatsızlık hissettiğini ama donmadığını söylüyor. Tüm vücut ölçümleri bu sıcaklıkta tekrarlanıyor.
Prof Bailey, ‘Vücut 10 derecede çok sıkı çalışıyor’ diyor.
Vücut ısısı düştükçe beyne giden kan ölçüsü da azalıyor. Teste giren editör hal sıralama oyununu olağandan çok daha uzun müddette tamamladığını belirtiyor.
Prof Bailey, “Bu sıcaklıkta beyne daha az kan iletiyorsunuz. Bu nedenle beyne daha az oksijen ve daha az glikoz [şeker] giriyor ve bu zihin jimnastiğiniz üzerinde olumsuz bir etki yaratıyor” diye özetliyor.
Kalp krizleri ve inmeler kışın daha sık görülüyor.
Prof Bailey, ‘Kanıtlar, soğuğun sıcaktan daha ölümcül olduğunu açıkça gösteriyor. Soğuk algınlığından kaynaklanan ölümlerin sayısı, sıcaktan kaynaklanan ölümlerden daha fazla. Bu yüzden, gerçekten soğuk kaynaklı tehditlere karşı farkındalığın artması gerektiğini düşünüyorum’ diyor.
Ayrıca Prof Bailey, kanın yapısının da değiştiğini ve ‘biraz pekmez gibi olduğunu’ söylüyor. Bu daha tok ve yapışkan olan kan tıpkı vakitte tehlikeli bir damar tıkanıklığı riski de artırıyor.
Soğuk ayrıyeten virüslerin beden dışında hayatta kalmasını kolaylaştırıyor zira virüsleri hapseden nem oranı soğuk havada daha düşük.
Yale Üniversitesi’nden bir immünobiyolog olan Prof Akiko Iwasaki, kuru havanın virüslerin daha uzak uzaklıklara seyahat etmesine müsaade verdiğini söylüyor.
O soğuk havalarda nefes almanın, burunda işlemeye başlayan bağışıklık sisteminin çalışmasını nasıl etkilediğini görmek için deneyler yaptı.
Prof Iwasaki şöyle anlatıyor:
“Düşük sıcaklıklarda, bağışıklık yansınızın tesiri azalır ve bu, virüsün burnunuzun içinde daha aktif olmasını sağlayabilir.’
Peki ne yapalım? Soğuktan korunmanın yolları neler?
Normalde hepimiz yaşam alanlarımızı oda sıcaklığında tutmak isteriz. Ancak bu mümkün olmadığı durumlarda neler yapabiliriz? Prof Bailey, bu durumda yapılacakları ‘bir dağcılık seyahatine hazırlanmak gibi” sözüyle anlatıyor.
Yapılabilecekler:
-
Yünden yahut âlâ yalıtım sağlayan giysilere odaklanın
-
Eldivenler ve sıcak tutan çoraplar şapkadan daha kıymetlidir (ama yünlü bir şapka da yardımcı olacaktır)
-
Daha yüksek karbonhidrat içeren besinler tercih edin.
-
Tüm günü bir koltukta oturarak ve TV izleyerek değil, hareket ederek daha fazla beden ısısı üreterek geçirmeye çalışın.
